(සහවේදනය – empathy ගැන කතාවක් )
ප්‍රශ්නය අපේ නොවන නිසා අපිට හරි ලේසියෙන් අනුන්ව
විවේචනය කරන්න
විනිශ්චය කරන්න
ඒ ගැන කතා කරන්න
ඒ ගැන තීන්දු දෙන්න
ඒගැන අදහස් දෙන්න
පුළුවන්!
ඒ ප්‍රශ්නය අපේ නොවන නිසා.
සහවේදනය ඉගෙනුමට කාලය මෙය යැයි මට සිතේ.
It is easy for us
to judge one,
to talk about it,
to make conclusions,
to express views and opinions
to criticize it
Because the problem or issue is not ours !
අද වන විට සෞඛ්‍ය ක්ශේත්‍රය ගැනම සමාජයේ ඇත්තේ වැරදි හෝ කළකිරුණු ආකල්පයකි. වෛද්‍යවරු හිතන් ඉන්නේ ඔවුන් මහ ලොක්කෝ කියලා වගේ අදහසක් විටින් විට නැගේ. සමාජයේ ඇතැමෙක් වෛද්‍ය හෙද හෙදි සාත්තු සේවකයන්ට දේවත්වයෙන් සලකති. ඔවුන් බෙහෙවින් පීඩනයට පත් වූ කොහොමත් සමාජය විසින් පහතට හෙලන ලද අඩු ආදායම් ලාභී පිරිසය. නමුත් බහුතරයක මතය වෙනස් ය.
අපිට රෝගියා මූලික කරගෙන කටයුතු කරන්නත් කතා බහ කරද්දී මෙන්න මේ ලෙස හැසිරෙන්නත් කියා දුන්නේ ශිෂ්‍ය අවධියේ සිට ය. ඒත් අපි හැම තැනකම රෝගීන් ව විනිශ්චය කරන්නත් , ඔවුන්ව දෝෂ දර්ශනයට ලක් කරන්නත් පටන් අරගෙන කියා හිතුනේ පවුල් සෞඛ්‍යය කාර්යාංශය (FHB) විසින් සංවිධානය කළ වැඩමුළුවකට සහභාගී වන විටය. මා එම උපදේශකයන් පුහුණු කිරීමේ වැඩමුළුවට සම්බන්ද වුනේ කැමැත්තෙන් නොවේ . හේතුව සතියේ දවස් පහේම “මව් කිරි දීම පිළිබඳ උපදේශනය කරන්නන් පුහුණු කිරීමේ පාඨමාලාව” කියන මේ වචන ටික කියවද්දිම දැනුනේ.. attachment positioning..breast feeding ගැන සතියක් මොනවා කියවන්නද කියා ය. ඒවන විටත් අපි අති පණ්ඩිත කතා කියමින් මව්වරුන්ට කිරි දෙන හැටි ගැන කියමින් උන්නෙමු.
එහෙත්,
සහවේදනය යන වචනයේ බැරෑරුම්කම මා නැවත උගත්තේ එහිදී ය. රෝගියා මූලික කොට කටයුතු කරන, ඒවගේම ඊගෝ බැහැර කරන ලද සානුකම්පිත ආචාර ධර්ම එහිදී කියා දුනි. කොටින්ම ඒ දවස් පහ අතිශය බැරෑරුම් එහෙත් සූක්ෂම ලෙස අපව වෙනස් කරමින් සිටියා.
“ඩොක්ටර් , අම්මා කෙනෙක් ඇවිත්” කිලිනික් ඉවරකරන්න ආසන්න මොහොතේ සුලු සේවිකාවක දිව එයි.
” කමක් නෑ එන්න කියන්න”
“ඔහොම බෑ ඩොක්ටර්”
“එයාගෙ අමාරුකම් ඇති එන්න කියන්න”
“බනින්න බනින්න, ඔහොම නළවලා බෑ ඩොක්ටර්” යනුවෙන් මැතිරූ අයද ඉන්පසු සහවේදනය ගැන අපෙන් උගෙන සෑහෙන්න සානුකම්පිත විය.
වාට්ටුවල බොහෝ විට අපි වෝඩ් රවුන්ඩ් එකේ ඉන්නේ හිටගෙනය ඔවුන් ඉන්නේ ඉඳගෙන ය. ක්ලිනික් එකේ අපි ඉන්නේ හිඳගෙනය. ඔවුන් ඉන්නේ දුරින් ය. මුලින්ම එක මට්ටමකට එන්න. ඔවුන් සමග එකම මට්ටමේ හිඳගන්න එතකොට ඔබ අණදෙන්නෙකු හෝ විනිශ්චයකාරවරයෙක් වෙන්නේ නෑ. අපට උපදේශන ඉගැන්වූ ප්‍රජා වෛද්‍ය විශේෂඥ ධම්මිකා මහත්මියගේ කටහඬ මට තවම මතක් වේ. රෝගියා සහ ඔබ අතර බාධක ඉවත් කරන්න. ඇය පවසයි. දැන් මම ප්‍රජාවෛද්‍ය/මහජන සෞඛ්‍ය අංශයෙන් පශ්චාත් උපාධිය හදාරන කාලයේ පර්යේෂණ සඳහා interview කිරීම හෙවත් සම්මුඛ සාකච්ජා වලදී රෝගීන් හෝ අපේ පරීක්ෂණ වලට දත්ත දෙන පිරිස්, අපේ ළඟින් , මුහුණත මුහුණ නොව අප එහා පැත්තෙන් ඉඳවාගෙන ප්‍රශ්න අහන්න කියා තමා ඉගෙන ගන්නේ. එවිට සන්නිවේදන බාධක දුරු වෙනවා.
“අපෝ මොකෝ මේ පොතේ හැටි “
” පිටි කිරිද දෙන්නේ ?”
“බලන්න මේ ළමයගේ කෙට්ටු”
“ඔයා ඔහොමද කරන්නේ ?”
“බලන්න ඔයාගේ අපිරිසිඳු කම”
“මේ අම්මට නම් කියලා වැඩක් නෑ”
වගේ ප්‍රශ්න අහන එක විනිශ්චය කරන සුළු වචන හුවමාරුව නතර කළ යුතු බව, ඔවුන්ව අපහසුතාවයට පත් නොකර ප්‍රශ්න අහන්න අපි විමසිලිමත් විය යුතු බව අපි උගත්තෙමු.
ඔවුන් අප අසලට එන්නේ සේවා දායකයකු ලෙසයි. අප සම්පත් දායකයෙකු විය යුතුයි. එහෙම නැතිව ඔවුන්ගේ ප්‍රශ්න වැඩි කරන්නෙකු වෙනවා නම් අපේ වෛද්‍ය අධ්‍යාපනයට ද එය නොමනා කමක්.
එකිනෙකා ඉදිරියට ගෙන්වා නට්‍යානුසාරයෙන් අපට ලෙඩුන් වී අම්මලා වී , වෛද්‍යවරුන් වී අවාචික සන්නිවේදනය (අහගෙන ඉන්න හැටි), වාචික සන්නිවේදනය සහවේදනය සහ අවශ්‍ය තො‍රතුරු දෙන හැටි, චෝදනා නොකර යෝජනා කර හැටි ඉගැන්වූවෝ ශ්‍රී ලංකා පවුල් සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ ප්‍රජා වෛද්‍යවරුන් ය. මා එම පුහුණුව ලබන කාලයේ මගේ ගුරුතුමිය විශේෂඥ වෛද්‍ය දම්මිකා රොවෙල් මහත්මියයි.
මුහුණෙන් ඇස් වලින්, අත් වලින් පවා අවාචික සන්නිවේදනයකරමින් , රෝගියාට කිට්ටු වන හැටි, සහවේදනය කරන හැටි ඔවුන් අපට ඉගැන්වූවෝය.
“බලන්න ඔයා කොච්චර ලස්සනද “
” ඔයාගේ ඇඳුම හරි ලස්සනයි”
එහෙම කීවම කෙනෙක් කොච්චර සතුටු වෙනවද ?
එය මා අත් දැකීමෙන් දනිමි. අනෙකා කෙරෙහි සතුටක් අපේ හිතේ ඇති කර ගත නොහැකි නම් අපේ හිත් නිතැතින්ම දූෂිතවේ. අප ආයතනවල අප අවට අප සමග රැකියාවේ යෙදෙන්නන් ගැන වුවද අපට සහවේදනය මගින් බොහෝ දේ කළ හැක.හිත් අසන්තෝස විට ඉක්මනින් බෝ නොවන ලෙඩ රෝග වලට පවා ගොදුරු වේ. ඒ බව මම අසමින් හිටියේ අර දේශන වලදී ය. ඉන්පසු එම පාඨමාලාව සිදුකරද්දී දේශකයෙක් ලෙස මම ද සහභාගී වීමි.
ඉතින් මේ උපදේශන ක්‍රමවේදය සහිත පාඨමාලාවේ මේ උපදේශනය සම්බන්ද කොටස හුදෙක් ළමා වෛද්‍ය අංශය හෝ මාතෘ අංශයට පමණක් සීමා නොකර අප වෛද්‍ය ක්ශේත්‍රයට එකතු වන සීමාවාසික හෝ පශ්චාත් සීමාවාසික වෛද්‍යවරුන් වෙනුවෙන් පවත්වන්නට යෙදුනොත් (රෝහල් මට්ටමින් හෝ) කෙතරම් අගේ දැයි මට සිතේ. මානව හිතවාදී, සහවේදනය දන්නා, අනුන්ව විනිශ්චය නොකරන පිරිසක් වෘත්තීය වේදීන් ලෙස දැකිය යුතුය.
පවුල් සෞඛ්‍යය කාර්යාංශය තුලින් මේ සිදුකරන මහඟු කර්තව්‍යය ගැන බොහෝ දෑ ලිවිය හැකි වුනත් මා කෙටියෙන් ලීවේ අවශ්‍ය පණිවිඩය යා යුතු නිසා ය.
වඩා ලොකු හදවත ඇත්තා ඔබ වෙන්න !
Be the bigger person !
-වෛද්‍ය බෝධිනි සමරතුංග
